Kənd təsərrüfatı

Kənd təsərrüfatı

Kürdəmir rayonunun iqtisadiyyatında kənd təsərrüfatı aparıcı yerə malikdir. Rayonun bitkiçilik sahəsində kütləvi əkin sahələri taxılçılıq, tərəvəz və bostan bitkiləri, yem bitkilərinin əkin sahələridir. Bununla belə təsərrüfatlarda kartof, dən üçün qarğıdalı, meyvə, üzüm və sair kənd təsərrüfatı məhsulları da istehsal edilir.

2023-cü ildə kənd təsərrüfatı məhsulunun ümumi dəyəri əvvəlki illə müqayisədə 5,6 faiz artaraq faktiki qiymətlərlə 262626,9 min manat təşkil etmişdir. Kənd təsərrüfatının ümumi məhsulunun 152774,3 min manatı və ya 58,2 faizi bitkiçilik , 109852,6 min manatı və ya 41,8 faizi isə heyvandarlıq məhsullarının payına düşür.

2023-cü ilin məhsulu üçün cəmi əkin sahəsi 57325,7 hektar olmuşdur ki, bu da 2022-ci illə müqayisədə 2773,3 hektar və ya  5,1 faiz çoxdur.

Əvvəlki illərdə olduğu kimi 2023-cü ildə də bitkiçilik sahəsində taxılçılıq prioritet sahə olmuşdur. Əkin sahələrinin strukturunu nəzərdən keçirdikdə bunu tam aydın görmək olur. 2023-cü ilin əkin sahəsinin 43046,0 hektarını payızlıq və yazlıq dənli və dənli paxlalı bitkilər, 1478,3 hektarını texniki bitkilər, 4017,4 hektarını kartof, tərəvəz və bostan bitkiləri, 8784,0 hektarını yem bitkiləri təşkil etmişdir.

2023-cü ilin məhsulu üçün cəmi əkin sahələrinin 9600,3 hektarı və ya 16,7 faizi kənd təsərrüfatı müəssisələrinin, 47333,9 hektarı və ya 82,6 faizi ailə kəndli və ev təsərrüfatlarının, 391,5 hektarı və ya 0,7 faizi fərdi sahibkarların payına düşmüşdür.

2023-cü ilin məhsulu üçün salamat qalmış taxılın biçiləcək sahə 42634,0 hektar olmuşdur ki, bunun da 10455,0 hektarı və ya 24,5 faizi buğda, 32179,0 hektarı və ya 75,5 faizi arpa əkin sahələri olmuşdur. Taxılın yığım sahəsi əvvəlki ilə nisbətən 3558,4 hektar və ya 9,1 faiz artmışdır. Həmçinin buğdanın əkin sahəsində 479,8 hektar və ya 4,8 faiz artım, arpanın əkin sahəsində isə 3078,6 hektar və ya 10,6 faiz artım müşahidə olunmuşdur.

2023-cü ildə rayonda buğda istehsalı əvvəlki illə müqayisədə 2042,5 ton və ya 5,8 faiz çox olmaqla 36955,0 ton olmuş, buğdanın məhsuldarlığı isə 0,3 sentner və ya 0,9 faiz çox olmaqla 35,3 sentnerə çatmışdır. Arpa istehsalı isə əvvəlki illə müqayisədə 11236,0 ton və ya 11,2 faiz çox olmaqla 111340,0 ton, arpanın məhsuldarlığı isə 0,2 sentner və ya 0,6 faiz artmaqla 34,6 sentner olmuşdur.

İstehsal olunan taxılın tərkibində arpa əsas yer tutmuşdur. 2023-cü ildə istehsal olunan taxıl məhsulunun 25,5 faizini buğda, 74,5 faizini arpa təşkil etmişdir.

Dənlik qarğıdalı da daxil olmaqla 2023-cü ildə 43046,0 hektar dənli və dənli paxlalılar əkilmiş sahədən və həmçinin təkrar əkinlərdən 151083,5 ton məhsul istehsal olunmuşdur ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 14064,0 ton və ya 10,3 faiz çoxdur. İstehsal olunmuş dənli və dənli paxlalı məhsulların 24,4 faizi buğda, 73,7 faizi arpa, 1,7 faizi dən üçün qarğıdalı, 0,1 faizi darı, 0,1 faizi isə digər paxlalılar olmuşdur. Dənli və dənli paxlalıların məhsuldarlığı 2022-ci ilə müqayisədə 0,4 sentner artaraq 35,0 sentner olmuşdur.

İstehsal edilmiş dənli və dənli paxlalıların 17746,3 tonu və ya 11,8 faizi kənd təsərrüfatı müəssisələrinin, 132105,2 tonu və ya 87,4 faizi ailə kəndli və ev təsərrüfatlarının, 1232,0 tonu və ya 0,8 faizi fərdi sahibkarların payına düşmüşdür.

2023-cü ildə əsas növ bitkiçilik məhsullarının əkin sahəsi,

məhsul istehsalı və məhsuldarlığı

¹⁾  Təkrar əkinlərin məhsulu da nəzərə alınmaqla

2023-cü ildə 381,0 hektar sahədən dən üçün qarğıdalı əkilmiş və il ərzində təkrar aparılan əkinlərdən toplanan məhsul da nəzərə alınmaqla 2702,5 ton dənlik qarğıdalı istehsal edilmişdir. İstehsal edilmiş qarğıdalı əvvəlki ilə müqayisədə 949,5 ton və ya 54,2 faiz çox olmuşdur. Qarğıdalının əkin sahəsi əvvəlki ilə nisbətən 231,0 hektar və ya 2,5 dəfə artmış, məhsuldarlıq göstəricisi isə 1,3 sentner və ya 2,1 faiz azalmışdır.

Dənli və dənli paxlalı bitkilərin əkin sahəsinin 31,0 hektarı darı olmuşdur. Darı əkilmiş sahələrdən il ərzində 66,0 ton və ya əvvəlki illə müqayisədə 31,0 ton az məhsul toplanmışdır. 

2023-cü ildə pambıq əkilmiş sahələr əvvəlki ilə müqayisədə 568,4 hektar və ya 27,8 faiz azalaraq 1476,3 hektar olmuşdır. Pambıq əkilmiş sahələrdən 4038,9 ton pambıq toplanaraq tədarük məntəqələrinə təhvil verilmişdir. 2022-ci illə müqayisədə pambıq istehsalı 1643,7 ton və ya 28,9 faiz azalmışdır. Pambığın məhsuldarlığı isə əvvəlki ilə müqayisədə 0,5 sentner və ya 1,8 faiz artmışdır.

İl ərzində dən üçün günəbaxanın əkin sahəsi 2,0 hektar, yığılmış məhsul isə 18,3 ton olmuşdur. Məhsul yığılmış sahə ötən illə müqayisədə eyni səviyyədə olmuş, yığılmış məhsul isə 0,2 ton azalmışdır.

Bundan başqa 573,1 hektar sahədə kartof əkilmiş, təkrar əkinlərdən toplanmış məhsul da nəzərə alınmaqla ümumilikdə 8485,3 ton kartof istehsal edilmişdir. Kartofun əkin sahəsi əvvəlki illə müqayisədə 210,9 hektar və ya 26,9 faiz, məhsul istehsalı isə əvvəlki illə müqayisədə ümumilikdə 2672,7 ton və ya 24,0 faiz azalmışdır. Kartofun məhsuldarlığında artım müşahidə olunmuş, il ərzinə məhsuldarlıq hər hektara 0,8 sentner və ya əvvəlki ilə nisbətən 0,6 faiz artmaqla 133,7 sentnerə çatmışdır.

2023-cü ilin məhsulu üçün açıq və örtülü torpaqlarda tərəvəzin əkin sahəsi 1326,3 hektar olmaqla, əvvəlki ilə nisbətən 10,8 hektar və ya 0,8 faiz azalmışdır. İl ərzində açıq və örtülü torpaqlardan, həmçinin təkrar əkinlərdən 20543,8 ton tərəvəz məhsulu istehsal olunmuşdur. İstehsal olunmuş tərəvəz məhsulu əvvəlki ilə nisbətən 134,5 ton və ya 0,7 faiz azalmışdır. 2023-cü ildə örtülü torpaqlarda tərəvəz yetişdirilməsi işləri daha da təkminləşmişdir. Ümumilikdə örtülü torpaqlarda yetişdirilən tərəvəz əkinlərindən 2404,9 ton məhsul toplanmışdır. 

İl ərzində bostan əkilmiş sahələr 2118,0 hektar olmuşdur ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 35,0 hektar və ya 1,6 faiz azalmışdır. Bostan məhsulunun istehsalı keçən ilə müqayisədə 17,5 ton artaraq 42876,7 ton olmuşdur.

2023-cü ildə yeni salınmış bağlar və giləmeyvəliklər 176,9 hektar, cəmi əkmələr isə 3949,0 hektara çatdırılmışdır. Bar verən 3690,4 hektar sahədən 36854,9 ton məhsul toplanmışdır ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 91,9 ton və ya 0,2 faiz çox olmuşdur. Narçılıq sahəsi son illər daha da inkişaf etmiş, ötən illə müqayisədə nar bağlarının əkin sahəsi 4,9 faiz artaraq 3380,8 hektara çatmışdır. Rayon üzrə meyvə istehsalının 32392,7 tonu və ya 87,9 faizi nar bağlarının payına düşmüşdür.

İl ərzində bar verən 66,0 hektar üzümlüklərdən 124,0 ton, ümumilikdə isə talvar üzümü də daxil edilməklə 2570,5 ton məhsul yığılmışdır. Yığılmış məhsul əvvəlki illə müqayisədə 176,5 ton və ya 6,4 faiz az olmuşdur.

2023-cü il ərzində diri çəkidə 9813,8 ton ət, 48331,2 ton süd, 29993 min ədəd yumurta, 282,3 ton yun istehsal edilmişdir. 2022-ci illə nisbətən ət istehsalı 0,4 faiz artmış, süd istehsalı 1,3 faiz artmış, yumurta istehsalı 0,1 faiz artmış, yun istehsalı isə 1,6 faiz azalmışdır.

2024-cü il yanvar ayının 1-i vəziyyətinə iri buynuzlu mal-qaranın sayı 57403 baş, inək və camışların sayı 30084 baş, qoyun və keçilərin sayı 130525 baş, donuzların sayı isə 121 baş təşkil etmişdir. 2022-ci illə müqayisədə iri buynuzlu mal-qaranın sayı 3,4 faiz azalmış, inək və camışların sayı 3,3 faiz azalmış, qoyun və keçilərin sayı 2,7 faiz artmış, donuzların sayı isə 25,8 faiz azalmışdır.

2023-cü il ərzində 10566 baş inək və düyələr elit törədicilərin toxumları ilə mayalandırılmışdır.